Peygamberimiz 61 yaşında mı, 63 yaşında mı vefat etti?

Peygamberimizin doğduğu dönemde Araplar arasında belirli bir takvim kullanılmadığından, Efendimizin doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Mısırlı astronomi âlimi Mahmut Paşa el-Felekî (ö. 1885) tarafından tespit edilen ve genel kabul gören hesaplamaya göre, Hz. Peygamberin doğum tarihi 20 Nisan 571’e (9 Rebiülevvel) tekabül etmekte; o dönemde Arapların nesî uygulamasını dikkate alarak, bu görüşe itiraz eden İslâm âlimi Muhammed Hamidullah’a göre ise, 17 Haziran 569’a (12 Rebiülevvel) denk gelmektedir. Farklı rivayetlerin de olduğu Peygamberimizin doğum tarihi ve yaşına ilişkin teknik farklılıklar iki nedene dayanmaktadır:

• Ay yılının Güneş yılından farklı olması: Ay yılı 354.367 gün sürmekte, Güneş yılı ise, 365.2422 gün sürmektedir. Buna göre, Ay yılı, Güneş yılına göre ortalama 11 gün eksiktir. Peygamberimizin 571 yılında doğduğu, 632 yılında vefat ettiği ve 63 yıl yaşadığı biçimindeki meşhur görüş dikkate alındığında, 63 yıllık ömrün Ay yılına göre hesaplanmış olduğu görülecektir. Güneş yılına göre ise, Peygamberimiz 61 yaşında vefat etmiştir.
• Araplardaki nesî uygulaması: Nesî, Ay takvimini mevsimlerde sabitleme amaçlı veya kameri ayların yerlerini değiştirebilme amaçlı “zaman ertelemesi” olarak tanımlanmaktadır. Ay yılı (354 gün) ile Güneş yılı (365 gün) arasında 11 günlük bir fark olduğu için, kamerî aylar,  Güneş yılındaki aylara göre her yıl 11 gün öncesine geliyordu. Hac mevsimi, bazen kış ortasına geliyor, bazen yazın en sıcak zamanlarına rastlıyordu. Yazın sıcağında ve kışın soğuğunda bedevîler Kâbe ziyaretine gelemediğinden, ticaret hayatı aksıyor, bu durum müşriklerin hoşuna gitmiyordu. Bundan dolayı, üç yılda bir yaptıkları meclis toplantısı ile, o seneye bir ay daha ekleyerek, Ay senesini 12 aydan 13 aya çıkarıyorlardı. Böylece, Hac mevsimini istedikleri mevsime getirebiliyorlardı. Bu yöntemle, Hac mevsimi değişmiyor, fakat aylar yer değiştirmiş, haram aylar helâl ayların yerine geçmiş oluyordu. Hac ayı olan Zilhicce, hicretin 10. yılında esas yerine gelmiştir. M. Hamidullah, nesî uygulamasını dikkate alarak yaptığı hesaplama sonucu Peygamberimizin doğum tarihini 17 Haziran 569 olarak bulmuştur.

 Dr. Naim Tatlıcı

(61947)

(61947)