Akdeniz neden “ak”tır da, Karadeniz “kara”? Biri açık mavi, diğeri koyu mavi olabilir mi? Eski dönemlerde yönlerin renklerle kodlanmış olabileceği çoğumuzun aklına gelmemiştir sanırım.
Renklere dayalı yön sisteminde, ülkeler farklı biçimlerde eşleştirme yapmıştır. Bu açıdan evrensel bir eşleştirmeden bahsetmek mümkün gözükmüyor. Örneğin, Hindistan’da ak doğuya, kara batıya; Amerika’da ak güneye, kara doğuya; Mayalarda kızıl doğuya, kara batıya işaret ediyor.
Eski Türklerde ise, temel dört renk ak, kara, mavi/yeşil (gök) ve kırmızıdır (kızıl, al). “Ak” batının, “kara” kuzeyin, “mavi” doğunun ve “kırmızı” güneyin sembolü olarak kullanılmıştır. Sarı renk ise yön belirtmez, merkezi temsil eder. Mete Han’ın Çin ordusunu kuşatması esnasında Hun atlı birliklerinde yer alan beyaz atlar batı, mavi (kır) atlar doğuda, siyah atlar kuzeyde ve kırmızı (doru veya al) atlar güneyde yer almışlardır.
Buna göre, denizlerden gidersek, Karadeniz (Kuzey denizi), Akdeniz (Batı denizi), Gökdeniz (Hazar denizi-Doğu Denizi) ve Kızıldeniz (Güney Denizi) olarak sembolize edilir. Batıdaki denizin Akdeniz olarak adlandırılmasının nedeni, Ege ve Akdeniz’in batıda yer alan tek bir deniz olarak görülmesidir.
Benzer biçimde; Karabük, Karagöl, Karaçay, Karasu kuzeyle, Altay (Aldağ) güneyle, Akbük, Akdağlar, Akhisar batıyla, Mavigöl, Gökırmak, Yeşilırmak, Gökçegöl ise doğu ile ilintilidir.
Dr. Erdinç Tekbaş
15/09/2022
(220)
(220)
Speak Your Mind